Crkva Hrista Spasitelja blista u punom sjaju na centralnom trgu u Banjaluci, kao simbol vere koja se ne može zatreti gde god postoji srpski narod. Nalazi se na mestu porušene Crkve Svete Trojice, koju su Nemci bombardovali aprila 1941. i tada teško oštetili oltarsku apsidu. Odmah zatim ustaška uprava proglasila je objekat za ruglo grada i naredila njegovo rušenje.
Tako je i ova crkva, kao i mnoge druge svetinje, podelila sudbinu pravoslavnog naroda, na području Banjaluke, koji je formiranjem Nezavisne Države Hrvatske prošao golgotu. Ustaše su jedan od najstrašnijih pokolja srpskog stanovništva izvele 7. februara 1942. godine. Ubile su i tadašnjeg episkopa Platona, a nova uprava oduzela je imovinu Srpskoj pravoslavnoj crkvi.
Temelje osveštao patrijarh Pavle
Dug je bio put do današnjeg izgleda ove svetinje.
Porušena bogomolja nije se mogla obnoviti ni posle Drugog svetskog rata, jer tadašnja vlast nije htela da izda dozvolu za njenu gradnju. Banjalučka crkvena opština dozvolu je dobila tek početkom devedesetih godina prošlog veka. Temelj za hram osveštao je patrijarh Pavle s episkopima i sveštenstvom 1993. godine.
Hram je izgrađen u novovizantijskom stilu. Spoljni radovi su završeni 2004. godine, kada je održano prvo bogosluženje, a 2009. na Spasovdan osveštao ga je episkop banjalučki gospodin Jefrem.
Crkva je živopisana tehnikom mozaika. Izrada mozaika na portalima i u unutrašnjosti hrama poverena je akademskom slikaru Đuri Radloviću. Do sada je oslikano oko 450 kvadratnih metara, a ostalo je još posla oko mozaika na oko 150 kvadrata u donjim delovima, dok su kupole sa svodovima i oltarska apsida dovršene.
Za gradnju crkve izabran je prirodni dvobojni kamen: crveni i žuti, travertin uvezen s Bliskog istoka. Kupole hrama i zvonika pokrivene su pozlaćenim limom s Urala.
U hram se ulazi s tri strane kroz portale ukrašene ukrasima i rozetama od belog italijanskog mermera. Crkva je visoka 22,5 metara sa zvonikom na jugozapadnoj strani visokim 46 metara. U zvoniku se nalaze četiri zvona teška više od šest tona, izrađena u austrijskoj firmi „Grasmajer”, kao i sat na kojem se vreme podešava iz Regulacionog centra za evropsko vreme u Frankfurtu.
Unutrašnjost ovog hrama opčinjava posetioce lepotom mozaika, vitražima iznad oltarske apside, a posebno ikonostasom od orahovine s ikonama urađenim u srpsko-vizantijskom stilu po uzoru na one iz Sopoćana, Ravanice, Manasije, Hilandara…
Iznad ikonostasa iz oltarske apside prostorom dominira predstava Bogorodice šire od nebesa, a u centralnoj kupoli Hristos Pantokrator.
Profesor Radlović ističe, u razgovoru za „Magazin”, kako je za unutrašnji izgled ovog hrama zaslužan uigran i stručan tim njegovih saradnika. Otkrio nam je i da je njegova životna filozofija jednostavna: da bi živeo, moraš da radiš. Ne krije da je njegova današnja veština proistekla iz zanata. Naučio je, kaže, u mladosti molerski zanat da bi živeo od svog rada. Upoznao je materijale, ciglu, kreč, malter, boje i površine. Kasnije je upisao umetničku školu, pa fakultet i to sve uz rad. A onda je dogurao i do mesta asistenta, pa profesora, tako je iškolovao mnoge generacije vrsnih mozaičara.
Vizuelna čitanka Hristovog života
Posao na izradi mozaika u hramu u Banjaluci, objašnjava, dobio je na konkursu, ali tek pošto je vladika obišao brojne umetnike koji se bave mozaikom.
– Tako je došao i do Crkve Svete Petke gde je video mozaike koje sam radio. Pozvao me je na razgovor na kojem sam predstavio deo radova i dobio blagoslov za posao. Crkva ima svoj kanon gde se koja predstava slika. Vladika je dao raspored predstava od oltara do ulaza – priča Radlović.
Godinama od uklapanih kockica stvarana je slika po slika. I vernici pred sobom imaju „vizuelnu čitanku” iz koje mogu da sagledaju Hristov ceo život.
Svi mozaici rađeni su prirodnim materijalom, tj. pozlaćenim kockicama i muranskom pastom proizvedenim u Veneciji.
#Blista #Crkva #Hrista #Spasitelja