Da li je holandski slikar Jan Vermer van Delft, koji je sredinom 17. veka naslikao mladu ženu sa turbanom, čiji je čitav lik obasjan nestvarnom svetlošću, mogao i da sanja da će početkom 21. veka reka ljudi stajati i strpljivo čekati u redu ispred pariskog Luvra – muzeja nad muzejima, da bi se divila njegovom delu?
Priča o čudesnoj svetlosti u stvari je priča o biseru koja baca u drugi plan sve druge priče: i onu o genijalnom slikaru koji je umro mlad, izmučen prozaičnostima svakodnevnog života, i onu da je gotovo dva veka po njegovom delu padala prašina zaborava, i onu da je posle više od tri veka jedna slika ponovo oživela putem jednog književnog dela i jednog filmskog ostvarenja. Godine 1999. engleska književnica Trejsi Ševalije napisala je bestseler „Devojka sa bisernom minđušom” o životu Vermera i devojčice – služavke Grit, a 2004. snimljen je američki film sa istim naslovom u režiji Pitera Vebera sa Skarlet Johanson u glavnoj ulozi, koji je postigao svetsku slavu. Sve pomenuto ostaje ipak u senci jednog prirodnog fenomena – bisera i njegove čudesne svetlosti.
Biser je lunarni simbol koji se vezuje za vodu i ženu. On je takođe simbol savršenog cikličnog, kosmičkog ritma, koji, poput mesečevih mena pretpostavlja rađanje, život, smrt i ponovno rađanje. Idealno savršenstvo početka i završetka. Duhovna svetlost u srcu, božanska vizija. Biser je redak, čist i dragocen, potpuno beo, iako je bio u blatnjavoj vodi i gruboj školjci. Do njega se može doći samo uz napor, dok je netaknut, on je simbol nevinosti.
Vermer je lice mlade žene osvetlio sjajem bisera, bljeskom naušnice koja tako nehajno visi sa njenog uha.
Sve je slučajno i ništa nije slučajno na ovoj božanstvenoj slici holandskog majstora.
O umetniku
Jan Vermer van Delft (1632–1675) bio je holandski slikar, rođen u Delftu. O njegovoj mladosti ima malo podataka. Na njegovo slikarstvo najviše je uticao slikar Piter de Hoh. Godine 1653. oženio se Katarinom Bolnes. Iste godine postaje majstor-slikar u slikarskom esnafu Sv. Luke. Deceniju kasnije francuski putnik i trgovac slikama Baltazar de Monkoj posećuje Vermerovu kuću i u svom dnevniku beleži da su njegove slike „sjajne, ali veoma skupe”. Godine 1672. Vermer je pozvan u Hag kao umetnički ekspert da proceni 12 italijanskih umetničkih dela za koje izjavljuje da su „ružna i veoma loša”. Istovremeno, Vermerova finansijska situacija je izuzetno teška, što se poklapa sa invazijom francuskog kralja Luja 14. na Holandiju. Vermerova supruga piše da njen muž godinama nije uspeo da proda ni jednu jedinu svoju sliku, ali ni sliku drugih slikara čijim delima je trgovao.
Godine 1675. Vermer umire u 43. godini. Ostavlja za sobom ženu i jedanaestoro dece (još četvoro njegove dece je u međuvremenu umrlo).
Arh. Radmila Milosavljević
#Čudesna #svetlost #Vermerovih #platna