Više od hiljadu učesnika okupilo se na Danima planinara Srbije od 14. do 16. juna u Vrdniku na Fruškoj gori. U ovoj manifestaciji od posebnog značaja za Planinarski savez Srbije učestvovali su kao domaćini i planinarski klub „Borkovac” iz Rume i planinarsko društvo „Zmajevac” iz Vrdnika. Događaj su uveličali i gosti iz Planinarskog saveza Republike Srpske.
Najbolje seniorke u planinarskoj orijentaciji
Predsednik Planinarskog saveza Srbije Iso Planić dodelio je specijalne plakete za postignute rezultate i doprinos razvoju planinarstva u Srbiji Vojvođanima Miodragu Jovoviću iz Vrbasa i Ljubomiru Popovu iz Zrenjanina.
Na skupu je održana i promocija knjige „Znameniti planinari Vojvodine” autora Borivoja Veljkovića i Milivoja Erdeljana, koji su sakupili i napisali biografije sto najznačajnijih alpinista iz vojvođanske ravnice u proteklih sto godina.
Ako se zapitamo otkud takva strast za visinama u panonskoj Vojvodini gde jedino bundeve mere po visini, dobićemo odgovor da čovek čezne za onim čega nema, pa ne čudi ni što su brojni ravničari iz Srema, Banata i Bačke bili u prošlosti, a i danas uspešni planinari.
Najviši vrh Vojvodine na vršačkim planinama
Lale umeju da se našale na svoj račun i kad organizuju pešačenje po severnom Banatu obavezno isplaniraju i uspon na najviši tamošnji vrh – „Kinđu” kod Kikinde – na 93,4 metra nadmorske visine i pozovu učesnike na poseban oprez jer iz visoke trave vreba – trnje i čičak. Oprezni su i Bačvani koji organizovano pešače i često osvajaju svoj najviši vrh „Đombe” na 144 metra iznad površine bivšeg Panonskog mora uz obaveznu staru obuću jer „od nove mogu da se dobiju žuljevi”, a sa te visine i pogled može da se zamuti, pa i da se dobije vrtoglavica.
No šalu na stranu, nije da severna pokrajina nema planina, u južnom Banatu najviši vrh Vršačkih planina je Gudurički sa 641 metrom, a u Sremu devet vrhova na Fruškoj gori veći od petsto metara (Crveni čot 539 metara).
Na Karakorumu Dren Mandić i Iso Planić
Najuspešnija srpska penjačica
Jedan od najuspešnijih vojvođanskih planinara je Iso Planić, sada predsednik Planinarskog saveza Srbije, koji ističe da je u prošlosti od Pančeva do Subotice bilo jako puno entuzijasta i zaljubljenika u uspone, čak i one najviše od Latinske Amerike do Azije.
– Kad se neko rodi u planinskom kraju, može i sam da se bavi planinarenjem, a mi u Vojvodini smo morali da se organizujemo u planinarska društva i da zajednički odlazimo na razne destinacije, a to nas je samo omasovilo. Mi jesmo ravničari, ali svako od nas je potomak nekoga ko je makar u petom, šestom ili desetom kolenu živeo u nekim drugim, gorskim krajevima, pa to nosimo i u svojoj genetici, kaže Planić objašnjavajući otkuda toliko uspešnih alpinista i avanturista koji su osvajali najveće svetske vrhove.
Stigli i do vrha Denali, najvišeg na Aljasci
Tako je, navodi primer Planić, Miodrag Jovović iz Vrbasa vodio ekspedicije do najviših vrhova Himalaja, a uspešno se sa svojom ekspedicijom peo i na Mon Blan, na Ande, vrhove Aljaske, Kine, Himalaja, a danas, mlada planinarka Nora Bognar iz Subotice najuspešnija je sportska penjačica i prva na prvenstvu Srbije.
Planić je i speleolog, alpinista, vodič, a oprobao se i u raftingu i prolasku kroz kanjone. Kao planinar peo se na najviše vrhove u Turskoj (Ararat), najviši vrh Rusije i Evrope – Elbrus na Kavkazu – i više puta na Karakorum u Pakistanu. Na najviši vrh na svetu – Mont Everest (8848 m) – popeo se 2005. sa severoistočne, kineske strane. Ipak, za svoj najveći planinarski uspeh smatra uspon na Gašerbrum na granici Pakistana i Kine, a za svoj rad na omasovljenju i promociji planinarstva dobitnik je velikog broja priznanja.
Počinje se od malena
Još od devetnaestog veka, kažu poznavaoci planinarenja iz vojvođanskih krajeva, bilo je entuzijasta koji su želeli da se oprobaju u ovom hobiju, da bi pre tačno sto godina počelo organizovano bavljenje planinarstvom. Naime, 6. maja 1924. godine na Fruškoj gori osnovano je prvo planinarsko društvo kod izvora „Masna ćupa” na ovoj planini, a taj dan se obeležava i kao začetak Planinarskog saveza Vojvodine.
Prvi planinar
Prvi planinar iz vojvođanske ravnice bio je dr Radivoj Simonović rodom iz Starih Ledinaca, lekar po profesiji, čovek izuzetno širokih interesovanja, koji se aktivno počeo baviti planinarstvom devedesetih godina 19. veka. Proučavao je geologiju, geografiju, botaniku, zanimao se za etnografiju i etnogenezu našeg naroda. Bio je odličan poznavalac Velebita i krasa. Autor je preko petnaest hiljada primeraka izuzetno lepih i kvalitetnih fotografija koje su zauzele značajno mesto u mnogim monografijama, naučnim studijama i knjigama istaknutih domaćih i stranih naučnika, između ostalih i Jovana Cvijića.
Radivoj Simonović
Začetnik planinarskog pokreta u Novom Sadu bio je dr Dušan Spirta, koji je još pre Prvog svetskog rata okupio oko sebe mnoge ugledne ljude tadašnjeg Novog Sada i organizovao brojne izlete na Frušku goru u cilju njenog upoznavanja i uživanja u njenim lepotama. Prvi svetski rat je doneo prekid u razvoju planinarskog pokreta i 1919. godine je organizovan prvi posleratni izlet na Frušku goru. Nakon Spirtinog odlaska u Beograd 1920. godine, inicijativu u Društvu preuzima Petar Deđanski. Oko Deđanskog se okupljaju ugledni građani Novog Sada: dr Ignjat Pavlas, advokat i istaknuti političar tokom i nakon Prvog svetskog rata Kosta Kapamadžija, zamenik direktora Narodne banke Gaja Gračanin, činovnik finansijske direkcije Josif Pakvor i mnogi drugi koji su činili jezgro organizovanog planinarskog pokreta Novog Sada i cele Vojvodine. Novosadski planinari su gradili planinarske domove, izdavali knjige, razglednice, karte i brošure, širili podružnice i povećavali članstvo.
Posle Drugog svetskog rata obnovljen je rad planinara, da bi 1954. godine bilo osnovano Planinarsko društvo Srbije za Vojvodinu, koje je radilo na obnovi planinarskih domova.
Detalj sa planinarskog višeboja
U ovoj jubilarnoj godini biće organizovano više događaja na promociji stogodišnjice organizovanog planinarenja u Vojvodini. Obeležavanje je započelo 12. maja na Fruškoj gori, a nastaviće se do kraja ove godine, uz promocije bivših i sadašnjih planinara u Matici srpskoj i na drugim značajnim i važnim mestima.
Rekreativci, transverzalci, maratonci, orijentirci, alpinisti, ili jednostavno – poštovaoci prirode, zaljubljenici u markirane ili neistražene staze predstavljaće i ubuduće snagu ravničarskog planinarskog pokreta, uvereni su u vojvođanskim planinarskim društvima
Početak na Masnoj ćupi
Konačna odluka o osnivanju prve planinarske organizacije u Novom Sadu i Vojvodini doneta je na Masnoj ćupi, kod istoimenog fruškogorskog izvora u blizini Bukovca 6. maja 1924. godine. Iste godine, na Osnivačkoj skupštini doneta je odluka da naziv društva bude Planinarsko društvo „Fruška gora” i ono je prethodnik današnjeg Planinarskog saveza Vojvodine. Za prvog predsednika izabran je dr Ignjat Pavlas kao najaktivniji tadašnji novosadski planinar i vođa planinarskog pokreta. U njegovu čast, 26. novembra 2000. godine, drugi po visini vrh na Fruškoj gori dobio je naziv Pavlasov čot.
#bundeve #Himalaja