Vršac, šarmantan grad u Banatu, prepoznatljiv je po svojim vinogradima, grožđu i vinu. Malo je, međutim, poznato da je imao ključnu ulogu u razvoju transporta, od skromnog bicikla, velosipeda – do modernih letelica.
U priči o Vršcu kao gradu koji je prošao put od bicikla do aviona nije samo reč o tehnološkom napretku, već i o ambicijama, trudu i strasti prema istraživanju novih horizonata. Biciklistička tradicija i avijatičarska istorija duga tačno sto godina, ovde koegzistiraju, pružajući inspiraciju novim generacijama da stignu tamo gde ih krila ili točkovi odvedu.
Proteklog vikenda, velikim civilno-vojnim aeromitingom na nebu iznad Vršca, na kome je bilo 15.000 ljudi, Vazduhoplovna akademija je obeležila je prvi vek svog postojanja. U nebeskom spektaklu je učestvovalo više od 50 letelica Vojske Srbije, Ministarstva unutrašnjih poslova, Er Srbije, Vazduhoplovne akademije, kao i privatnih avio-kompanija i sportske avijacije.
Letački deo programa otvorili su paraglajderi i padobranci, usledili su preleti Dromadera Privredne avijacije, za njima i kompletne flote matične vršačke Pilotske akademije, a okupljeni građani su mogli da vide ultralaku „Silu” i „Utvine“ letelice, „Sovu” i „Lastu”.
Krajem 19. veka, bicikl, tada zvan velosiped, bio je novitet koji je osvojio evropske gradove. Vršac, kao dinamičan centar trgovine i zanatstva, nije zaostajao u ovom tehnološkom trendu. Velosipedi su doneli revoluciju u svakodnevni život ljudi, omogućivši bržu i jeftiniju vožnju po ulicama grada, ali i između okolnih sela.
Prvi velosipedi, izrađeni od drveta i sa masivnim točkovima, bili su prilično nezgrapni i teški, ali su predstavljali statusni simbol. Samo imućniji građani su mogli da priušte ove preteče današnjih bicikala. Ubrzo su lokalni majstori počeli da prave sopstvene verzije ovih dvotočkaša, koristeći bolji materijal i tehnologiju.
Kako je popularnost velosipeda rasla, Vršac je postao jedan od centara biciklističke kulture u regionu. Prvi biciklistički klubovi, osnovani upravo u ovom gradu, okupljali su ljubitelje vožnje, takmičenja i tehničkih inovacija. Ujedno, bicikl je postao i sredstvo za pokretanje društva, ali i simbol slobode i brzine, otvarajući nove vidike za Vrščane.
Sa sve većom industrijalizacijom i tehnološkim napretkom u Evropi, Vršac se nije zaustavio samo na biciklima. Kroz prvu polovinu 20. veka, ovaj grad se dalje razvijao u skladu sa tadašnjim trendovima. Motori su postali popularni među mlađim generacijama, a zatim su došli automobili. Ipak, biciklizam je ostao duboko ukorenjen u vršačkoj kulturi. Svake godine su se održavale biciklističke trke, a sve do današnjeg dana, ulice Vršca su ispunjene biciklistima koji su ujedno rekreativci, ali i ljudi koji koriste ovaj ekološki prihvatljiv način prevoza.
Poseban skok u transportnoj industriji dogodio se tokom i posle Drugog svetskog rata, kada je čovečanstvo počelo da se okreće inovacijama u avio-industriji. Dok su velosipedi ostali omiljeno prevozno sredstvo za lokalne distance, nebo je postalo nova granica.
Godine 1925. u Vršcu je osnovana Škola za pilote, koja će kasnije postati legendarna Vazduhoplovna akademija, jedan od najvažnijih centara za obuku pilota u bivšoj Jugoslaviji. Ova akademija privukla je pažnju mladih ljudi iz svih krajeva zemlje, ali i šireg regiona, postavivši tako Vršac na mapu važnih avijatičarskih centara.
Škola za pilote bila je ključna za razvoj avio-industrije u Vršcu. Sa rastom interesovanja za avijaciju, grad je postao dom modernog aerodroma koji je omogućio obuku ne samo vojnih, već i civilnih pilota.
Vršac se na taj način transformisao iz grada biciklista u grad pionira u vazduhoplovstvu. Škola je dala veliki doprinos i jugoslovenskoj avio-industriji, a aerodrom je postao ključna tačka za sve one koji su želeli da postanu profesionalni piloti.
Vršac je kroz decenije pokazao kako se tradicija može spojiti sa inovacijom. Dok su bicikli i velosipedi ostali simbol gradske kulture i svakodnevnog života, avioni i pilotska akademija postali su oličenje vršačkih težnji ka nebu.
U Vršcu, poznatom po svojim specifičnim vetrovima, košavi, severcu i jugu, počele su da se prave jedrilice. Ovi vetrovi stvaraju idealne uslove za jedrenje, što je inspirisalo lokalne entuzijaste.
Jedan od pionira u ovoj oblasti bio je Aurel Vlaicu, koji je 1912. godine izveo prvi let sa Vršačkih planina na letelici sopstvene konstrukcije.
Aerodrom u Vršcu i dalje funkcioniše, obučavajući nove generacije pilota, a biciklistička kultura nastavlja da živi kroz sve veći broj biciklističkih staza i događaja u gradu.
Od trenutka kada je prvi velosiped krivudao vršačkim ulicama, pa sve do trenutka kada su prvi avioni poleteli sa lokalnog aerodroma, Vršac je ostao mesto gde su inovacije, sloboda kretanja i ljubav prema tehnološkim dostignućima uvek u centru pažnje.
#velosipeda #aviona