Ko god dođe u Trebinje u prilici je da poseti neke od manastira i crkava koji se nalaze u okolini grada.
Za manastir Tvrdoš svi su čuli, kako zbog vladike Atanasija Jevtića, tako i zbog čuvenog vina. Ali tu je i manje poznata svetinja Duži, metoh manastira Tvrdoš. Pisali su o njemu još u 17. veku putopisci koji su kraj njega prolazili, jedinim putem, iz Dubrovnika ka Trebinju pa dalje ka Sarajevu.
Manastir je posvećen Pokrovu Presvete Bogorodice i nalazi se desetak kilometara jugozapadno od Trebinja. Do njega se stiže putem koji vodi za Dubrovnik. Negde na sedmom kilometru od centra grada ispod Leotara, malo ispred Tvrdoša, prešli smo most preko Trebišnjice. Delom asfaltnim, a delom makadamskim putem posle četiri kilometara došli smo do kompleksa manastira, koji je podignut na malom uzvišenju s pogledom na dolinu reke.
Od gvozdene kapije betonska staza vodi pored zgrada prve hercegovačke škole, koja je obnovljena 2023. godine. U njoj se sada nalazi riznica s knjigama.
. Staza vodi pored ostataka male crkve posvećene Svetom Pantelejmonu, za koju se ne zna od kada potiče. Dalje do konaka na zapadnoj strani crkve koji je podignut, posle požara 1886. godine kada je u požaru stradao stari konak, novcem Austrougarske o kome svedoči bronzana ploča zahvalnosti caru Franji Josifu ispisana na ćirilici.
Monah Teofil
Branili veru krstom, sabljom i perom
U maloj kuhinji konaka zatekli smo monaha Teofila kako sprema salatu za radnike i posetioce na ručku. U razgovoru saznajemo da se istorija manastira prati od 1694. godine kada strada manastir Tvrdoš. Tada, zbog razaranja, manastir Duži postaje duhovni i prosvetni centar Hercegovine u kojem sedi mitropolit do pada Pećke patrijaršije 1776. godine. Iz tog perioda očuvana su dva bronzana svećnjaka izrađena u Veneciji 1777. godine, dar poznatog trgovca iz Trsta i brata tadašnjeg jeromanaha Simeona Kurtovića.
Jeromonasi iz ovog manastira često su vršili dužnosti paroha u Dubrovniku, Mostaru, Trstu i Sarajevu, a u Tvrdošu i Dužima izabrano je 25 srpskih mitropolita. Oni su se tokom 19. veka borili za slobodu i nacionalni identitet braneći veru krstom, sabljom i perom. Podaci o sva tri ustanka (1857, 1861, 1875), stradanju i rušenju manastira mogu se pročitati u delima monaha Nićifora Dučića. Sadašnja crkva je podignuta 1855. godine. Tipična je za područje Hercegovine i pokrivena je kamenim pločama. Veliko zvono, koje se i danas čuje do Trebinja, prvo je koje je zazvonilo Hercegovinom posle Kosovskog boja. Poklon je carice Marije Aleksandrovne iz porodice Romanovih 1860. godine. Između dva svetska rata u manastiru borave ruski monasi koji su oslikali manastir i radili na opismenjavanju stanovništva. Nažalost, taj živopis je uništen, a oni su 1941. stradali kada je manastir opljačkan, a crkvene knjige popaljene i uništene.
Podvig igumanije Teodore
Igumanija Teodora 1958. dolazi u manastir kao mlada iskušenica, a kasnije sa sestrinstvom obnavlja svetinju. Pored opustošenih zidova zatekla je tri zvona i probodenu ikonu raspeća Isusovog, jedinu uspomenu na stradale ruske monahe. Novac sestrinstvo obezbeđuje radom na manastirskom imanju, proizvodnjom nadaleko čuvenog sira kojeg vozom odnose na pijacu u Dubrovnik.
Posle smrti mati Teodore, manastir postaje muški i vraća se kao metoh Tvrdošu posle 325 godina.
Crkva ima raskošnu unutrašnjost. U periodu od 1997. do 2006. dobročinstvom ktitora Milana Pešuta iz Ljubinja hram je obnovljen. Urađen je živopis po uzoru na slikarstvo Pećke patrijaršije, Studenice, Mileševe, Zavale, koji je oslikao monah Georgije Mitrofanović. Slikar Gavrilo Marković iz Beograda je u fresko-tehnici oslikao crkvu po tom uzoru.
Caption
Nadaleko čuveni sir
U manastiru aada žive dva monaha Teofil Petrović i Spiridon Gajić. Oni nastavljaju tradiciju pravljenja sira i služe ga na trpezi ljubavi koja se priređuje posle nedeljnih liturgija, za koju posluženje sprema i verni narod.
U zdanju prve hercegovačke škole sada se nalazi riznica s knjigama
Ruske ikone i Miroslavljevo jevanđelje
U zdanju prve hercegovačke škole, sada se nalazi riznica s knjigama i dve ruske ikone koje su preživele burna istorijska vremena. Tu je izloženo i Miroslavljevo jevanđelje iz 1925. godine. U zgradi se, po rečima monaha Teofila, sada organizuju duhovna predavanja
#trpezom #ljubavi #manastiru #Duži